Op 11 april stak de Canadese eenheid de rivier over, die op dit punt ongeveer 105 meter breed was, in LVT-2 Buffalo amfibische voertuigen van generaal-majoor Sir Percy Hobart’s Britse 79e Pantserdivisie, en ondervond slechts lichte tegenstand. Tegen het ochtendgloren van de volgende dag waren pontons en een brug gebouwd, en met de steun van pantservoertuigen die nu konden oversteken, rukte de divisie op naar Apeldoorn, waar zij sterke tegenstand ontmoette. Nadat jachtbommenwerpers en raket-afvurende Hawker Typhoon jachtbommenwerpers de Duitse verdediging van Arnhem hadden aangevallen en de artillerie het gebied had gebombardeerd, stak op 12 april de 49e Divisie de IJssel over met behulp van Buffalo-voertuigen, aanvalsboten en kleine landingsvaartuigen bemand door personeel van de Royal Navy. De divisie ondervond weinig tegenstand, en pontons en een brug werden snel gebouwd, waardoor Canadese tanks konden oversteken ter ondersteuning van de infanterie. De weerstand in Arnhem was niet overal sterk, hoewel deze op sommige plekken vastberaden was. Tegen 14 april waren de Duitsers echter uit Arnhem verdreven.

Aan de linkerkant viel het 5e Pantserregiment (8th Princess Louise’s [New Brunswick] Hussars) Deelen aan. Anti-tankvuur kostte respectievelijk de Hussars twee en Dragoons één tank, maar de snelheid van de Canadese opmars bracht de Duitsers uit evenwicht waardoor de Canadezen beide eerste doelen zonder vertraging konden innemen. In Deelen werd het hoofdkwartier van het 858e Grenadiersregiment overrompeld, waarbij de Duitse commandant toegaf dat hij volledig verrast was door de aanval van de tanks en zijn troepen op de verkeerde posities had opgesteld. Hoffmeister gaf de 11e Brigade de opdracht om de Duitse resten uit de bossen te verdrijven die door de tanks waren gepasseerd, en deze taak was tegen het einde van de avond voltooid.

Fase 2

De tweede fase van Operatie 'Cleanser' was de verovering van Otterlo en het hoger gelegen terrein in het westen en begon direct. Om 12.00 uur op 15 april trok het 2e Pantserregiment (Lord Strathcona’s Horse [Royal Canadians]) door de linies van de 8th Hussars en rukte op richting Otterlo. Gehinderd door het dichtbeboste terrein, maar slechts lichte tegenstand ontmoetend, bereikten de Strathconas bij het invallen van de duisternis een punt 1.370 meter ten oosten van Otterlo. Tijdens de nacht bestookte de ondersteunende artillerie van de Canadezen Otterlo met hinderlijk vuur. Ondertussen bezetten de Hussars, aan de linkerkant van het divisiefront, het hoger gelegen terrein ten zuidwesten van het dorp.

De volgende ochtend trokken de Strathconas door Otterlo in de richting van hun volgende doel, Barneveld, ongeveer 14,5 kilometer naar het noordwesten. Luitenant-kolonel J. M. McAvity, de bevelhebber, gaf zijn voorste eskadron de opdracht om zo snel mogelijk langs de weg op te rukken. Het eskadron stuitte op de eerste tegenstand bij een kruispunt minder dan 1,6 kilometer ten oosten van Barneveld. Hier gingen twee Sherman-tanks verloren voordat de Strathconas, samen met een compagnie van het Westminster Regiment (Motor), het dorp konden omzeilen en de weg naar Voorthuizen bereikten. Bij het verkennen van het terrein naar het noorden langs deze weg ontmoetten de tanks zwaardere tegenstand van de Duitsers, die zich nu zorgen begonnen te maken over hun kansen om hun ontsnappingsroute naar het oosten, namelijk de weg tussen Apeldoorn en Amersfoort, te behouden. Aan het eind van de dag bevonden de Strathconas zich nog ongeveer 1,6 kilometer van Voorthuizen.

Op de linkerflank van de 5e Pantserdivisie bevonden de Princess Louise’s en de 11e Brigade, bijgestaan door een eskadron van het 3e Pantserverkenningsregiment (The Governor General’s Horse Guards), zich nu ten noordoosten van Lunteren.

Fase 3

Aan de rechterflank hadden de British Columbia Dragoons inmiddels geholpen bij de zuivering van Otterlo en trokken nu rechtstreeks op naar Voorthuizen. Iedereen besefte dat snelheid essentieel was om de terugtocht van het Duitse garnizoen, dat de Canadese 1e Divisie in Apeldoorn bestreed, af te snijden. De Dragoons maakten gestaag vorderingen ten noordoosten van Barneveld, waarbij ze weinig actieve tegenstand ontmoetten, maar wel hinder ondervonden van het moerassige terrein. Net als de Strathconas stuitten de Dragoons op zwaardere tegenstand toen ze de weg naderden die Apeldoorn en Amersfoort met elkaar verbond. Op de avond van 16 april vielen de Dragoons Voorthuizen aan. Ondanks de hindernissen van invallende duisternis, diepe greppels en moerassige gronden, slaagden ze erin de vitale weg af te snijden, waarmee de derde fase van Operatie 'Cleanser' werd voltooid.

Vroeg in de ochtend van 17 april probeerden elementen van Generalleutnant Herman Plocher’s 6e Fallschirmjägerdivisie, afkomstig van de Duitse noordelijke flank, via Voorthuizen naar het westen te ontsnappen. De parachutisten werden met zware verliezen teruggedreven, geholpen door een 'Badger' (Wasp Mk II vlammenwerper gemonteerd op een Ram gepantserd voertuig) van het hoofdkwartier-eskadron van de 5e Pantserbrigade.

Tegen de nacht van 16 op 17 april was de tijdsfactor nog crucialer geworden voor zowel de Canadese als de Duitse commandanten in West-Nederland. Foulkes moest de 5e Pantserdivisie op 18 april afstaan, en het was daarom van vitaal belang om Operatie 'Cleanser' snel af te ronden. De Duitsers, daarentegen, waren wanhopig om hun troepen uit het Apeldoornse gebied terug te trekken naar de tijdelijke veiligheid van de 'Grebbe-Linie'. Deze twee zorgen, in combinatie met de uitgerekte Canadese communicatielijn van Arnhem naar Voorthuizen, leidden in de ochtend van 17 april tot de zogenaamde 'Slag om Otterlo'. De Duitse terugtrekking veranderde in een chaotische aftocht langs drie hoofdroutes: naar het westen via Voorthuizen (deze route werd geblokkeerd door de British Columbia Dragoons), naar het noordwesten richting Nijkerk, Putten en Harderwijk (waarvandaan sommigen over het IJsselmeer naar Amsterdam voeren), en naar het zuidwesten richting Otterlo. Deze laatste groep, met een geschatte sterkte van 600 tot 900 man, bestond uit overblijfselen van verschillende eenheden onder bevel van de commandant van het 952e Volksgrenadierregiment. Hopend door Otterlo te kunnen ontsnappen, wist deze groep niet dat het hoofdkwartier van de 5e Pantserdivisie zich op dat moment in het dorp bevond.

Een onderschepte radioboodschap waarschuwde Hoffmeister voor een mogelijke aanval, en hij hield daarom het Irish Regiment of Canada achter om de weg vanuit Hoenderloo te bewaken. Ook in het gebied, en deelnemend aan het daaropvolgende gevecht, waren de tanks van het divisiehoofdkwartier, het Canadese 17e Veldregiment en de Britse 2e/11e Batterij van het 3e Middelzware Regiment. Kort na middernacht stormde een Duitse patrouille Otterlo binnen en het daaropvolgende gevecht ontwikkelde zich al snel tot een aanval ondersteund door artillerie en mortieren. Hoewel de Ieren en de kanonniers van het 17e Veldregiment het zwaarst te verduren kregen, raakte het hele divisiehoofdkwartier al snel betrokken. De kanonnen vuurden over open vizier terwijl de Duitsers infiltreerden in de Canadese stellingen. Bij het aanbreken van de dag sloegen de tanks van het hoofdkwartier en de Ieren terug, waardoor de Duitsers werden teruggedreven en de 'Wasps' (vlammenwerpers) braken de wil van de Duitsers om door te vechten. Tegen de late ochtend was de situatie onder controle. De Duitsers hadden ongeveer 300 slachtoffers te betreuren, waaronder 75 tot 100 doden, terwijl de Canadese verliezen veel lager waren. De Ieren en het 17e Veldregiment hadden respectievelijk 22 en 25 slachtoffers; daarnaast waren drie kanonnen uitgeschakeld en waren verschillende voertuigen vernietigd.

Foto's: tanks van Canadian 8th Canadian Hussars  stormen door (bron: http://www.8chassociation.com)

Fase 4 (laatste)

Terwijl dit felle gevecht in Otterlo plaatsvond, namen The Cape Breton Highlanders zonder tegenstand Barneveld in. Zo was de 5e Pantserdivisie op de ochtend van 17 april klaar voor de laatste fase van Operatie 'Cleanser', namelijk een aanval in twee richtingen naar het IJsselmeer via Nijkerk en Putten.

De tanks voerden opnieuw de aanval aan. De Strathconas, gesteund door C-Compagnie van de Westminsters, rukten op langs de weg van Barneveld naar Nijkerk. Bij de kruising met de weg die Apeldoorn met Amersfoort verbindt, stuitten de Canadezen op tegenstand. Duitse infanterie met antitankwapens schakelde drie tanks uit voordat ze werden teruggedreven. Ten noorden van de kruising stuitten de Strathconas op ingegraven infanterie die wegversperringen verdedigde. Terwijl ze probeerden een omweg te vinden, kregen ze het bevel zich terug te trekken en de tweede pantseraanval te ondersteunen, die meer vooruitgang leek te boeken richting Putten. De 8th Hussars hadden echter hevige gevechten geleverd op de toegangswegen naar Putten. Ze omzeilden Voorthuizen, dat op dat moment werd gezuiverd door de British Columbia Dragoons en een compagnie van de Westminsters en trokken in de middag van 17 april noordwaarts. Ook zij stuitten op moeilijk terrein en werden onder voortdurend Duits vuur genomen. Anti-tankgeschut, zelfrijdende kanonnen en Panzerfaust-antitankraketwerpers brachten gedurende de dag en avond verliezen toe. De Hussars stopten voor de nacht op minder dan 1,6 kilometer ten zuiden van Putten. De operaties van die dag kostten het regiment 14 tanks, waarvan er twee werden teruggevonden, en 18 personeelsleden raakten gewond, waaronder één dodelijk slachtoffer.

Deze fase van de Canadese operaties in Nederland was nu bijna voorbij. Terwijl Hoffmeisters tanks zich een weg vochten naar het IJsselmeer, rukte Fosters infanterie gestaag westwaarts op vanuit Apeldoorn. Duitse en Nederlandse SS-achterhoede-eenheden vertraagden de opmars van de infanterie langs de hoofdweg naar Amersfoort, maar op 17 april maakte de 3e Brigade van Brigadier J. P. E. Bernatchez contact met de 5e Pantserdivisie bij Barneveld. Terwijl er zwaar gevochten werd op de toegangswegen naar Nijkerk en Putten, slaagden de Duitsers erin om, althans tijdelijk, een corridor langs de zuidelijke oever van het IJsselmeer open te houden, waardoor een groot deel van Schwalbe’s LXXXVIII Korps (met Generalleutnant Fritz Kühlwein’s 149e Felderzatzdivisie, Linder’s 346e Divisie, Philippi’s 361e Divisie en Plocher’s 6e Fallschirmjägerdivisie) kon ontsnappen naar het westelijke deel van Nederland.

Op de ochtend van 18 april kwam deze fase van het Duitse verzet ten einde. De 8th Hussars, geholpen door de Westminsters en het Nederlandse verzet, drongen snel door tot in het centrum van Putten, terwijl hun verkenningseenheid om 10:35 uur het IJsselmeer bereikte. Ondertussen rukten de Strathconas op naar de haven van Harderwijk, die ze in de namiddag met hulp van de British Columbia Dragoons, het Perth Regiment en het Nederlandse verzet innamen.

Uitkomst Operation 'Cleanser'

In vier dagen van zeer actieve operaties hadden de drie pantserregimenten van Cumberland hun taak met succes volbracht, met slechts 76 verliezen; hiervan vielen er 40 bij de Strathconas. Tijdens Operatie 'Cleanser' nam de 5e Pantserdivisie 34 Duitse officieren en 1.755 andere soldaten gevangen.

Nu de taak in het westen van Nederland was voltooid, droeg de 5e Pantserdivisie op 19 april haar sector over aan de 1e Divisie en bereidde ze zich voor op nieuwe verantwoordelijkheden in het noordoosten.

Een geallieerde bevoorradingsroute kon nu door Arnhem worden geopend, maar er werd bevolen dat de troepen niet verder westwaarts mochten oprukken dan de rivieren de Eem en de Grebbe. De 1e en 49e Divisies sloten aan op de lijn van deze rivieren, en de 5e Pantserdivisie verplaatste zich naar het noorden van Nederland. Tijdens deze operaties door het I Korps werden bijna 9.000 Duitse troepen gevangengenomen.